زندگينامه و آثار عين القضات همداني
عبداللَّه بن محمدبن علی میانجی همدانی ملقب به عَینُ القضات از بزرگان مشایخ صوفیه، فقیه، ادیب، فاضل و شاعر اوایل قرن ششم هجری در سال 492 ق در همدان متولد شد. عین القضات شاگرد احمد غزالی و شیخ برکه همدانی و پیرو مذهب شافعی بود. عینُ القضات هیچ گاه در بیان عقاید خویش، هراسی به خود راه نمیداد و سرانجام با سعایت و بدگویى مخالفان، متهم به کُفر و دعویِ اُلُوهیت شد و سپس در شب 7 جمادی الاخر سال 525 به دار کشیده شد.
از آثار اوست: یزدان شناخت در مسائل حکمت الهی و علوم طبیعی؛ تمهیدات، در تمهید ده اصل تصوُّف؛ زُبدةُالحَقایق، رسالهای مختصر راجع به علم ذات و صفات خداوندی و مکاتبی که شامل نامههای اوست. نوشتههای فارسی عَین القُضات مشحون از تعبیرات نَغزِ صوفیانه است. کلام او پرسوز و گداز است و تصنُّع و تکلُّف در آثار وی مشاهده نمیشود. وی رباعیّاتی عرفانی نیز به زبان فارسی سروده است.
