تقويم تاريخ:از تولد ملاصدرا تا مرگ احمد شاه قاجار

تقويم تاريخ :  از تولد ملاصدرا تا مرگ احمد شاه قاجار

امروز 9 اسفند 1393 خورشیدی برابر با 9 جمادی الاول 1436 هجری و 28 فوریه 2015 میلادی است و وقایع زیر به وقوع‌ پیوسته‌اند.

*مرگ "احمدشاه قاجار" آخرین پادشاه سلسله قاجاریه در پاریس (1308ش)

احمدشاه قاجار پسر محمدعلی شاه قاجار در سال 1274ش (1314ق) در تبریز به دنیا آمد. وی در خردسالی به ولایتعهدی پدر دست یافت و در دوازده سالگی پس از فتح تهران توسط مشروطه ‏طلبان و خلع محمد علی شاه، به مقام سلطنت رسید. اما فاتحان تهران به علت صغر سن او، عضدالملک را به سمت نیابت سلطنت احمدشاه انتخاب کردند و سپس ابوالقاسم خان ناصرالملک،عهده دار این سمت شد.

وقتی احمد میرزا به سن قانونی رسید، طی مراسم پرهزینه‏‌ای، تاج‏گذاری کرد و رسماً قدرت را در دست گرفت. در دوران سلطنت وی، حوادث مهمی در عرصه بین‏ المللی و داخلی اتفاق افتاد که شهادت شیخ فضل‏ اللَّه نوری، اولتیماتوم روسیه تزاری به ایران و اشغال برخی نقاط کشور توسط قوای روس، آغاز جنگ جهانی اول و تجاوز متفقین به ایران، انعقاد قرارداد ننگین ایران و انگلیس معروف به قرارداد 1919 وثوق‏الدوله و وقوع نهضت جنگل و قیام شیخ محمد خیابانی و نیز کودتای اسفند 1299ش از آن جمله‏‌اند. پس از کودتای سوم اسفند 1299، احمدشاه به گمان اینکه رضاخان سردار سپه، سلطنت او را حفظ خواهد کرد، از او حمایت نمود و او را تایید کرد. رضاخان هم در ظاهر، مطیع اوامر احمدشاه بود ولی پس از کودتا، به طور مخفیانه و سپس علنی، موجبات برکناری شاه قاجار از فرماندهی کل قوا و سلطنت او را فراهم آورد. سلطان احمدشاه مدتی پس از آن که از سفر دوم خود به اروپا که ده ماه به طول انجامیده بود بازگشت، فرمان ریاست وزرایی سردار سپه را صادر کرد و چند روز بعد، عازم اروپا شد، سفری که دیگر بازگشت نداشت. غیبت طولانی احمدشاه، زمینه را برای هرگونه فعالیت رضاخان به دست او داد و رضاخان پس از شکست طرح جمهوری، خواستار براندازی و انقراض قاجارشد که در نهایت به آن کار موفق شد. پس از آن، تلاش احمد شاه برای باز پس‏گیری قدرت به جایی نرسید و سرانجام در نهم اسفند 1308 ش در 34 سالگی درگذشت و در عتبات عالیات به خاک سپرده شد. احمدشاه بر خلاف پدرش، فردی گوشه ‏گیر و منزوی بود و علاقه‏‌ای به سلطنت و قدرت نداشت. احمد شاه در حالی به سفرهای متعدد و طولانی اروپا می‌‏رفت که مردم ایران دوران قحطی و فقر هولناکی را طی می‌‏کردند و بیش از هر زمان به امنیت و رفاه نیازمند بودند. ولی او بدون توجه به این مسائل، بارها به بهانه معالجه و درواقع برای خوشگذرانی به اروپا سفر کرد و بارِ مالی فراوانی بردوش ملت نهاد.

*صدور حکم "امام خمینی"(ره) مبنی بر تشکیل بنیاد مستضعفان (1357ش)

بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی، یک مجموعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است که در نهم اسفند 1357ش با دستور حضرت امام خمینی(ره) خطاب به شورای انقلاب، تاسیس شد. امام خمینی(ره) در قسمتی از فرمان خویش فرمود: "شورای انقلاب اسلامی به موجب این مکتوب مأموریت دارد که تمام اموال منقول و غیرمنقول سلسله پهلوی و شاخه‏‌ها و عُمّال و مربوطین به این سلسله را که در طول مدت سلسله غیرقانونی از بیت ‏المال مسلمین اختلاس کرده‌اند به نفع مستضعفان و کارگران و کارمندانِ ضعیف، مصادره و منقولات آن در بانک‌‏ها در شماره‏ای به اسم انقلاب به اینجانب سپرده شود و غیرمنقول از قبیل مستغلات و اراضی، ثبت و ضبط شود تا به نفع مستمندان صرف شود." به دنبال صدور این فرمان از سوی امام خمینی(ره) تشکیلاتی به نام بنیاد مستضعفان جهت حفظ و حراست از اموال عمومی مصادره شده، توسط شورای انقلاب تشکیل شد و اولین اساسنامه بنیاد، مشتمل بر 25 ماده در هفتم تیر 1358، تصویب و به تایید شورای انقلاب رسید. حساسیت و ضرورت نظارت دقیق‏تر بر این مجموعه عظیم و هماهنگی بیشتر با برنامه‏‌های دولت، موجب شد که حضرت امام در 26 شهریور 1359ش، شهید محمدعلی رجایی، نخست وزیر وقت را برای اداره بنیاد منصوب کند.

**رویدادهای مهم این روز در تقویم هجری ( 9 جمادی الاول 1436 )

*تولد "صدرالدین شیرازی" متفکر بزرگ ‏اسلامی معروف به ملاصدرا(980ق)

صدرالدین شیرازی مشهور به ملاصدرا و صدرالمتألهین در نهم جمادی الاول سال 980 ق در شیراز به دنیا آمد. سنگ بنای علمی و اخلاقی ملاصدرا در محضر درس شیخ بهایى بنا نهاده شد و سپس در جرگه‏ درس حکیمِ الهی، میرداماد، کسب فیض کرد. وی پس از رسیدن به مقام والای علمی، بر مسند تدریس تکیه زد و به تدوین حکمت متعالیه پرداخت. ملاصدرا با ترکیب فلسفه‏ مشّاء و اشراق، حکمت متعالیه را بنیان نهاد و تاثیری شگرف بر فلسفه‏ اسلامی گذاشت به طوری که این تاثیر، بسیار وسیع و غیرقابل انکار است. صدرالمتألهین به عنوان بزرگ‏ترین فیلسوف اسلامی در حالی که در یک دست، قلمِ تفسیر سوره‏ بقره و در دست دیگرش برگه‏‌های شرح کتاب الحُجّه‏ی اصول کافی بود، در سال 1050 ق در 70 سالگی در بصره دار فانی را وداع گفت و در همان شهر مدفون گشت.

*آغاز مبارزات زیدیه

در آوریل سال‌737 میلادی (و به نوشته برخی از مورخان؛ 12‌آوریل آن سال) زید ابن علی ابن حسین در کوفه پرچم مبارزه با خلافت امویان را برافراشت. مبارزات زید که پیروان او به شیعه زیدیه معروفند 2سال طول کشید و در سال‌739 میلادی به دست «یوسف‌ابن‌عمر‌ثقفی» از امرای امویان به شهادت رسید. در پی این رویداد، جمعی از پیروان غیرایرانی زید به یمن نقل مکان کردند و این سرزمین از آن پس پایگاه شیعه زیدیه شده است.

**رویدادهای مهم این روز در تقویم میلادی ( 28 فوریه 2015 )

*روز استقلال کشور "مصر" از تحت ‏الحمایگی استعمار انگلستان (1922م)

کشور کهن مصر، از حدود هشت هزار سال قبل، مسکونی و از 6500 سال پیش، دارای حکومت مرکزی بوده است. بیست سال پس از ظهور اسلام، این کشور توسط مسلمانان فتح شد. در سال 969م فاطمیان، مصر را تصرف کردند و به تدریج این کشور، مرکز خلفای فاطمی شد. سلسله فاطمیان در سال 1172م به دست ایوبیان سرنگون شد. در اوایل قرن شانزدهم، عثمانی‌‏ها بر مصر مسلط شدند. در سال 1805م پس از آن که قوای مشترک عثمانی و انگلیس، مصر را از اشغالِ چند ماهه ناپلئون خارج ساختند، حکم‏رانی این کشور به محمدعلی پاشا سپرده شد که وی و جانشینانش تحت عنوان خدیوْ، حکومت مستقل مصر را در اختیار داشتند. بی‏ کفایتی خدیوهای مصر در اواخر قرن نوزدهم باعث نفوذ روز افزون انگلیس در مصر شد تا این که دولت انگلیس در پی شورش مردم، در بندر اسکندریه مصر، نیرو پیاده کرد. در اوایل جنگ جهانی اول، انگلیس، مصر را تحت الحمایه خود اعلام کرد. ادامه مبارزه مردم مصر به ویژه پس از جنگ، باعث شد تا انگلیس در 28 فوریه سال 1922، استقلال مصر را به رسمیت بشناسد.

مصر کشوری است در شمال شرقی افریقا و ساحل جنوب شرقی دریای مدیترانه، با مساحت 997/739 کیلومتر مربع و بیش از 68 میلیون نفر جمعیت که اکثریت قریب به اتفاق آنها ملیت عربی داشته و به زبان عربی صحبت می‏‌کنند. دین رسمی مردم این کشور اسلام و پایتخت آن شهر قاهره است. از شهرهای مهم مصر، اسکندریه، پرت سعید، منصوره و جیزه قابل ذکرند. پیش ‏بینی می‏‌شود جمعیت مصر تا سال 2025م بیش از 95 میلیون نفر شود. واحد پول مصر، لیره است. مصر که مهد یکی از قدیمی‌‏ترین تمدن‏‌های جهان است. پس از استقلال از انگلستان، در سال 1953م نوع حکومت خود را جمهوری با یک مجلس قانون‏گزاری اعلام کرد. این کشور دارای دو روز ملی است یکی 23 ژوئیه سال‏روز انقلاب (کودتا) 1952م و دیگری 6 اکتبر، سال‏روز آغاز جنگ چهارم اعراب و اسرائیل در سال 1973م می‏‌باشد.

*درگذشت "ایوان پاوْلوف" پزشک و زیست شناس بزرگ روسی (1936م)

ایوان پتروویچ پاولوف، پزشک و زیست‏ شناس بزرگ روسی در 14 سپتامبر 1849م در روسیه متولد شد. ایوان ابتدا به تحصیل علوم مذهبی پرداخت و از همان زمان به علوم طبیعی تمایل پیداکرد. وی تحصیلات خود را در طب ادامه داد تا این‏که در این رشته فارغ التحصیل شد. پاولوف از همان ابتدا، اوقات خود را صرف مطالعات روانی و رشته فیزیولوژی می‏‌کرد و در آزمایشگاه کوچک خود به آزمایش می‌‏پرداخت. وی در سال‏‌های بعد به تدریس در آکادمی طب و انیستیتوی سن پترزبورگ مشغول شد و آزمایش معروف خود را به انجام رساند. این آزمایش بدین ترتیب است که او هر روز در ساعت معینی به سگی غذا می‏‌داد و در همان هنگام، زنگی را به صدا در می‌‏آورد. پس از مدتی، سگ به صدای زنگ عادت کرده بود و با شنیدن آن، در می‌‏یافت که موقع غذا است. پاولوف روزی بدون آن که غذایى به سگ بدهد، زنگ را به صدا درآورد و مشاهده کرد که بُزاق دهان سگ ترشح کرده است. این آزمایش که به انعکاس‏‌های شرطی شهرت یافت و هم‏چنین تحقیقات وی در روش تحلیلی اعمال بدن، پاولوف را به عنوان یک دانشمند بین ‏المللی معرفی کرد و در سال 1904م جایزه پزشکی نوبل را از آن او کرد. پاولوف نخستین پژوهنده‌‏ای بود که رابطه بین دستگاه گوارش و دستگاه اعصاب را کشف کرد. امروزه روانشناسان از تجربیات پاوْلوف در مورد سگ‏‌ها استفاده زیادی برده‏‌اند و به ویژه برخی از عقایدش در مورد اصول تربیتی انسان را به کار گرفته‌‏اند. پاولوف ثابت کرد که اگر سگ را می‏‌توان به آسانی از حالت طبیعی‌‏اش خارج کرد و دوباره او را به حالت طبیعی باز گرداند، با انسان هم می‏‌توان به همان ترتیب رفتار کرد. هم‏چنین تحقیقات مهم پاولوف در زمینه اعصاب و ترشحات معده و امور روانی و گوارشی، در علم پزشکی اهمیت بسیاری دارند. ایوان پاولوف سرانجام در بیست و هشتم فوریه 1936م در 87 سالگی درگذشت.

فارس